رمزگشایی از یک انتصابِ معنادار در عربستان سعودی
تاریخ انتشار: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۲۰۷۵۷
فرارو- ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی به تازگی در اقدامی معنادار، "محمد بن سلمان"، ولیعهد این کشور (و فرزندش) را به عنوان رئیس شورای وزیران یا همان نخست وزیر عربستان منصوب کرد. این در حالی است که مقام نخست وزیری عربستان به طور سنتی همواره در اختیار پادشاهان سعودی بوده است.
در این چهارچوب، بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که این اقدام ملک سلمان، عملاً نوعی صحه گذاشتن بر تقویت جایگاه پسرش به عنوان پادشاه آتی سعودی و البته تضعیف موقعیت و جایگاه منتقدان این مساله است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با این همه، همچنان حدس و گمانه زنیهای مختلفی در مورد ریشهها و محرکهای این اقدام پادشاه سعودی و پیامدهای احتمالی آن در عرصه معادلات سیاست داخلی و خارجی عربستان سعودی و در عین حال، کنشگری بازیگران خارجی نظیر ایالات متحده آمریکا در ایجاد وضعیت کنونی مطرح میشود.
از این رو، فرارو در گفتگو با "سید صباح زنگنه"، کارشناس مسائل شبه جزیره، به بررسی برخی از ابعاد مهم انتصاب اخیر محمد بن سلمان به عنوان رئیس شورای وزیران عربستان پرداخته است.
مشروح گفتگو با سید صباح زنگنه را در ادامه مطالعه فرمایید.
سید صباح زنگنه، در ابتدا با اشاره به انتصاب "محمد بن سلمان" به عنوان رئیس شورای وزیران و یا نخست وزیر عربستان سعودی گفت: «ریاست شورای وزیران عربستان سعودی در حقیقت به معنای تسلط بر کلیه فعالیتهای اجرایی در این کشور اعم از مسائل امنیت داخلی، امنیت منطقه ای، و همچنین موضوعات نظامی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و به طور کلی همه فعالیتهای اجرایی که دستگاهها و وزارتخانههای سعودی متصدی آنها هستند، میباشد. در این میان باید توجه داشت که ریاست بن سلمان بر شورای وزیران عربستان، نفوذ وی بر وزارت دادگستری این کشور را هم که خود جزئی از دولت سعودی است، اما قدرت مدیریتِ دستگاه قضایی به صورت کلی را هم دارد، به نحو قابل توجهی افزایش میدهد».
این کارشناس مسائل شبه جزیره افزود: «از این رو باید گفت از حیث منطقی، نخست وزیریِ محمد بن سلمان در عربستان سعودی عملا یک قدم قابل توجه به سمت پادشاهیِ کامل وی در این کشور است. جدای از این ها، انتصاب "خالد بن سلمان" برادر محمد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع سعودی نیز به نوعی تکمیل این پازل و تحکیم موقعیت محمد بن سلمان به عنوان پادشاه سعودی ارزیابی میشود».
سید صباح زنگنه تصریح کرد: «از این چشم انداز، اینطور به نظر میرسد که پادشاه سعودی که مدت هاست از مشکلات مرتبط با بیماری رنج میبرد، سعی دارد در دوران حیات خود، جایگاه ولیعهد و پسرش را در عرصه قدرت سیاسی عربستان، تقویت و تحکیم کند. مسالهای که البته میتواند با اوج گیری برخی نارضایتیها در میان طیفهایی از فعالان سیاسی سعودی نیز همراه شود».
سید صباح زنگنه همچنان در مورد نقش مولفه کنشگریهای دولت بایدن در تسهیل پیشرویهای محمد بن سلمان در عرصه قدرت سیاسی عربستان سعودی گفت: «بایدن چه در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا و چه در ابتدای ورودش به کاخ سفید تاکید داشت که مرتکبین و دستوردهندگان قتل "جمال خاشقچی" روزنامه نگار سرشناس سعودی در استانبول ترکیه باید مجازات شوند (نهادهای اطلاعاتی آمریکا بر نقش مستقیم محمد بن سلمان در صدور فرمان قتل جمال خاشقچی صحه گذاشته اند). وی حتی تاکید کرد که هرگز با آمِران این ماجرا ملاقات نخواهد کرد و دولت و شخص بن سلمان را به کنشگرانی "مطرود" در عرصه بین المللی تبدیل میکند.
با این حال، وی عملا با سفر اخیر خود به شهر جده عربستان، تمامی ادعاهای خودش را زیر سوال برد و نَه تنها با محمد بن سلمان دیدار کرد، بلکه جایگاه وی در عرصه قدرت سیاسی عربستان را نیز تقویت کرد و حتی او را در انجام پیشرویهای بیشتر در این حوزه جسور ساخت. در واقع، دیدار وی با بن سلمان، نوعی مشروعیت بخشی به ولیعهد سعودی بود. در این میان، هرگونه بحثِ محاکمه و مجازات بن سلمان نیز به کنار گذاشته شد».
این کارشناس حوزه سیاست خارجی گفت: «در این فضا، محمد بن سلمان نیز به صورت طبیعی این احساس را داشته و دارد که از سویِ یک قدرت جهانی نظیر آمریکا که به طور سنتی نفوذ قابل توجهی در معادلات سیاسی عربستان داشته و دارد، قویا حمایت میشود و همین موضوع عملا قدرت مانور بیشتری را در اختیار محمد بن سلمان قرار میدهد و جایگاه او را نیز مستحکمتر میکند.
از طرفی نباید فراموش کرد که سفر اخیر بایدن به شهر جده عربستان نیز از اراضی اشغالی به صورت مستقیم به سعودی انجام شد و در قالب آن برای نخستین بار رژیم سعودی پذیرفت که یک مقام خارجی جهت بازدید از این کشور، مستقیما از اراضی اشغالی پرواز کند.»
زنگنه افزود: «این مساله خود نرمشی از سوی عربستان محسوب میشد و از چشم اندازی کلان اینطور به نظر میرسد که دو مساله عدم مجازات و تحت فشار قرار دادنِ بیشتر بن سلمان از سوی دولت آمریکا، با مساله پرواز مستقیم رئیس جمهور آمریکا از فلسطین اشغالی به عربستان و عادی شدن پروازها میان دو طرف، به نوعی با هم تلاقی پیدا کرده و به بیان بهتر، در مورد آنها معاملهای انجام شده است. معادلهای که در کلیت خود جایگاه محمد بن سلمان را به نحو قابل توجهی تقویت کرد و عملا موجب شد که از بعدِ آن دیدار، وی پیشرویهای قابل توجهی را در عرصه قدرت سیاسی عربستان انجام دهد».
سید صباح زنگنه در پاسخ به این سوال که عربستانِ تحت کنترل بن سلمان چگونه عربستانی خواهد بود؟ گفت: «به نظر من بعد از چند سال محک زدن عرصههای سیاست داخلی و خارجی توسط محمد بن سلمان، وی به مرحلهای از پختگیِ بیشتر رسیده و هم در تعامل با مسائل داخلی، رفتارهای معقول تری را از خود (مخصوصا در ابعاد اقتصادی و سازندگی عربستان) نشان میدهد و هم در مسائل منطقهای و فرامنطقه ای، رویههای جدیدتر و منطقی تری را از خود به نمایش میگذارد».
این کارشناس مسائل عربستان خاطرنشان کرد: «در این رابطه به طور خاص میتوان به مساله جنگ یمن اشاره کرد که شاهد بوده ایم بن سلمان در مدت اخیر نرمشهای قابل توجهی را در قالب آن از خود نشان داده است. در دیگر موضوعات نظیر تعهد به تنش زدایی با ایران نیز روندهای مشابهی را شاهد بودهایم. در این میان، اقدام بن سلمان در توسعه روابط با آمریکا، چین و روسیه به صورت همزمان، نشان از آن دارد که وی قویا به فکر ایجاد "موازنه" در عرصه سیاست خارجی عربستان است».
سید صباح زنگنه در پایان گفت: «در این چهارچوب، این سه قدرت، هم در عربستان سرمایه گذاری میکنند و هم در عین حال، از ارائه فناوری و تسلیحات و دیگر مسائل به عربستان سعودی دریغ نمیکنند. البته که این موضوع تا حد زیادی ناشی از جایگاه خاص عربستان در عرصه معادلات انرژی جهانی است که به ویژه با تشکیل سازوکارِ "اوپک پلاس" موقعیت بهتری را نیز پیدا کرده است. از این رو، انتظار میرود که عربستان شاهدِ دورهای از رونق و شکوفایی بیشترِ اقتصادی در ادامه راه باشد.»
منبع: فرارو
کلیدواژه: محمد بن سلمان عربستان سعودی ملک سلمان جانشینی بن سلمان بن سلمان به عنوان عربستان سعودی محمد بن سلمان شورای وزیران بن سلمان قابل توجهی نخست وزیر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۲۰۷۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فراز و فرودهای مناسبات عراق و عربستان/ رویکرد اقتصادی همگرایانه
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: پس از شکست داعش و اخراج نیروهای تروریستی تحت حمایت عربستان سعودی و آمریکا از عراق، مسوولان سیاسی عراق از سال ۲۰۱۹ در پی برقراری روابط عمیقتر سیاسی و اقتصادی با عربستان سعودی هستند.
مسوولان عراقی با توجه به شرایط خاص عراق و مشکلات اقتصادی و بدهیهای ناشی از جنگ و اشغالگری آمریکا طی دو دهه در عراق به شدت این کشور را نیازمند ثبات سیاسی و اقتصادی میبینند و از این روی به دنبال برقراری روابط خوب و حسنه با دو بازیگر مهم منطقه ای ایران و عربستان هستند.
با روی کار آمدن شیاع السودانی نخست وزیر جدید عراق وی به موازات تعمیق روابط کشورش با عربستان میانجیگری میان ایران و عربستان را بر عهده گرفت. پس از بر قراری روابط اولیه سیاسی میان ایران و عربستان تلاش سیاستمداران عراقی برای رویکرد همگرایانه با عربستان شدت بیشتری گرفت.
رویکرد اقتصادی همگرایانه عراق و عربستان
پس از شکست ژئوپولیتیک داعش در اواخر سال ۲۰۱۷ در عراق، مقامات عراقی درصدد تأمین نیازهای بازسازی و رفع مشکلات اقتصادی بلندمدت این کشور برآمدند. بانک جهانی نیازهای بازسازی عراق پس از داعش را ۸۸ میلیارد دلار تخمین زده است. از این رو عراق به دنبال تامین مالی برای باز سازی این کشور است.
در کنفرانس کمک به بازسازی عراق که در فوریه ۲۰۱۸ در کویت برگزار شد، میزان وعدهها و کمکهای اعلامی به عراق از سوی عربستان سعودی ۱.۵ میلیارد دلار مطرح شد. علاوه بر این کمک مالی، پایاندادن به بدهی ۷۰ میلیارد دلاری عراق به عربستان و کویت، طی تصمیم اتحادیه عرب در آوریل ۲۰۱۹ بهعنوان فرصتی دیگر برای عراق جهت زمینهسازی بیشتر برای گسترش روابط با عربستان را فراهم آورد. این کشور برقراری روابط پایدار، مثبت و سازنده با همه کشورها را زمینهای برای تحقق هدف بازسازی عراق میداند.
راهاندازی شورای هماهنگی عراق و عربستان در ریاض و جده
در راستای تعمیق روابط عراق و عربستان این دو کشور در سال های اخیر اقدام به راه اندازی شورای هماهنگی نمودند. به گزارش شفق نیوز عراق، طبق بیانیه دفتر محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، السودانی در حاشیه برگزاری نشست سران کشورهای عربی و چین در ریاض با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی دیدار و گفتوگو کرد. طبق بیانیه یاد شده، دو طرف درباره سازوکارهای راهاندازی شورای هماهنگی عراق و عربستان و اجرای توافقنامهها و یادداشتهای دو کشور گفتوگو کردند.
السودانی در این دیدار بر اهمیت نشست سران کشورهای عربی و چین برای رسیدن به یکپارچگی اقتصادی در راستای منافع ملتهای منطقه تاکید و آمادگی عراق را برای توسعه روابط دوجانبه با عربستان به ویژه در حوزه اقتصاد و سرمایهگذاری اعلام کرد. ولیعهد سعودی نیز در این دیدار بر تمایل عربستان به استمرار روابط خود با عراق برای همکاریهای متقابل بیشتر در زمینههای مختلف تاکید کرد.
پس از دیدارهای دو جانبه و رفت و آمدهای دیپلماتیک بین طرفهای سیاسی عراق و عربستان در ۲۵ ماه می سال گذشته پنجمین دور نشست شورای هماهنگی عراق و عربستان در جده به ریاست ماجد بن عبدالله القصبی، وزیر تجارت عربستان، و محمد علی تمیم، وزیر برنامه ریزی عراق، برگزار شد.
عراق و عربستان بر عزم خود برای تقویت روابط دوجانبه در همه زمینه ها تاکید کردند. براساس بیانیه پایانی این نشست، دو طرف بر اهمیت گسترش چشم اندازهای همکاری دوجانبه و تقویت آن در زمینه های مختلف به ویژه سیاسی، امنیتی، تجاری، سرمایه گذاری، فرهنگی، آموزشی، گردشگری و انرژی تاکید کردند.
عراق و عربستان، تلاش های موفق کشورهای اوپک پلاس در تحکیم ثبات بازار جهانی نفت را تحسین و بر اهمیت تداوم این همکاری و لزوم پایبندی همه کشورها به توافق اوپک پلاس تاکید کردند. عراق و عربستان بر اهمیت همکاری و انسجام و تلاش برای ایجاد شراکت استراتژیک در مناطق اقتصادی ویژه عربستان و عراق از طریق تلاش برای احداث منطقه اقتصادی ویژه در مرز دو کشور تاکید کردند.
در این بیانیه به تداوم همکاری مشترک در مقابله با خطر افراط گرایی و تروریسم به عنوان تهدیدی برای کشورهای منطقه و جهان اشاره شده است و دو کشور بر تداوم حمایت از تلاش های عراق با همکاری با ائتلاف بین المللی برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی توافق و بر اهمیت همکاری برای تامین مرزهای مشترک تاکید کردند.
احداث ایستگاههای ارتباطی تبادل برق میان عراق و عربستان
از آنجا که عراق در سالهای اخیر به دلیل اشغالگری آمریکا و تجاوز نیروهای تروریستی زیر ساختهایش تضعیف شده نیازمند ترمیم و بازسازی این زیر ساختها است که از جمله آن معضل برق در عراق است. در سالی که گذشت وزارت برق این کشور از آغاز احداث ایستگاههای ارتباطی با عربستان سعودی و تعیین مسیر خطوط انتقال خبر داد. سخنگوی وزارت برق عراق گفت که کشورش در حال ایجاد و آماده سازی ایستگاههایی برای ارتباط میان عراق و عربستان است.
به گفته «احمد موسی»، عراق یادداشت تفاهمی با طرف سعودی در ارتباط با اتصال برق دو کشور امضا کرده و وزارت برق این کشور گامهای مهمی در این ارتباط برداشته است. او هدف اصلی از اجرای پروژههای اتصال برق را آمادگی و پایداری شبکه برق و نیز معرفی کشور عراق به بازار انرژی اعم از کشورهای عربی، کشورهای حوزه خلیج فارس یا سایر کشورها دانست. موسی میگوید عراق تحت این پروژهها یکی از اعضای مهم بازار انرژی برای دستیابی به ثبات شبکه است و همچنین در روزهای آینده، محافظ و مجرای انرژی خواهد بود.
به اعتقاد کارشناسان حوزه انرژی در حال حاضر ۸۰ درصد برقی که در نیروگاههای عراق تولید میشود، به گاز وابسته است و برق عراق وابسته به گاز ایران است اما به هر حال سیاستمداران عراقی برای تامین بخشی از نیازهای برق عراق همکاریهایی را با عربستان آغاز کردند.
همچنین عادل کریم وزیر سابق برق عراق در واکنش به قرارداد برقی با عربستان گفت: این قرار داد که تا ۳ سال دیگر به نتیجه میرسد، ۵ درصد مشکل برق عراق را هم حل نمیکند. وزیر برق عراق با اشاره به گفت وگوهای طولانی میان بغداد و ریاض طی یک سال گذشته قبل از قرارداد گفت: اجرای این قرارداد عملا آغاز شده است، اما دستکم دو سال طول می کشد تا طرح اتصال برق عربستان به عراق تکمیل شود.
بهره سخن
کارنامه روابط عراق و عربستان از سالها پیش از دوران رژیم بعث تا دوران اشغالگری نظامی آمریکا و حمله تروریستهای داعش تحت حمایت عربستان دچار فرازها و فرودهایی بوده است. اما در سال های اخیر به موازات قدرت گرفتن گروههای مقاومت اسلامی در منطقه و عراق و تغییر موازنه قدرت در جهان، روابط عراق و عربستان برای هر کدام از طرف ها دارای منافع سیاسی اقتصادی و راهبردی است. آنچه امروز در قالب تفاهم نامه مشترک بین عراق و عربستان روی کاغذ نوشته شده اجرای آن وابسته به شرایط ژئوپولوتیک منطقه و تحولات سیاسی پیش رو میان بازیگران مهم منطقهای است. باید منتظر ماند و دید عربستان سعودی در آزمون جدید خود تا چه میزان به تعهدات اقتصادی و سیاسی خود به عراق پایبند است.
کد خبر 6059531